“Ekonomide yapısal reform (structural reform) ve ekonomide yapısal reform olmadan kalıcı sürdürülebilir büyümeden bahsetmek mümkün değildir”
Son yıllarda bu ve benzeri diologlara politikacıların, ekonomistlerin veya piyasa uzmanların yorumlarına çok sık rastlıyoruz. Peki, ekonomide yapısal reform nedir ve ekonomide hangi yapısal reformlara ihtiyaç var konularını mercek altına alalım
Ekonomide yapısal reform nedir
Ekonomide yapısal reform nedir konusuna girmeden önce; Türk ekonomisinin güçlenmesi ve büyümesi için Cumhuriyet tarihi ile birlikte onlarca orta vadeli plan (OVP) uygulamaya alınmıştır. Bu yıl OVP’nin yerine Yeni Ekonomik Program (YEP) 2019-2021 yıllarını kapsayacak şekilde uygulamaya geçilmiştir. Tüm bu planların hepsinde ekonomistler tarafından bahsedilen ekonomide yapısal reformların eksikliğidir. Öyleyse ekonomide yapısal reform nedir ile başlayalım.
Ekonomide yapısal reform, ekonomik sistemin dış şoklara karşı daha güçlü ve daha verimli çalışabilmesi için yeniden yapılandırılmasıdır. Mesela; sosyal güvenlik sistemi sürekli açık vermesi, cari açığın istikrarlı artışı, dış ticaret açığı, bütçe açığı gibi durumlar ekonomide yapısal reform ihtiyacını gösteren makro ekonomik verilerdir.
Ekonomide hangi yapısal reformlara ihtiyaç var?
Türk ekonomi sisteminde eksikliği sürekli gündeme gelen ekonomik yapısal reformları uzmanlar 4 başlıkta topluyor.
(1) Cari açığın düşürülebilmesi için büyümenin ithalâta bağımlı yapıdan kurtarılması
(2) Vergi sisteminin dolaylı yapıdan kurtarılarak dolaysız vergilere ağırlık verilmesi.
(3)Enerji giderlerinin azaltılması için tasarruf sitemlerinin teşvik edilmesi ve geliştirilmesi.
(4)İstihdamın artırılabilmesi için eğitim sisteminin ekonominin ihtiyaçlarına göre belirlenmesi
Ekonomide yapısal reform sadece bu dört başlıkla sınırlandırmak doğru olmayabilir fakat uzmanlar özellikle bu başlıkların aciliyet taşıdığı üzerine hemfikirler.
Yapısal dönüşüm ile yapısal değişim farklılığı
Yapısal reformlar ile yapısal dönüşüm kavramları birbiri ile karıştırılıyor fakat ikisi de birbirinden farklı anlamlar taşıyor. Mesela ülke ekonomisinde tarım sektörünün payının azalması sanayi sektörünün payının yükselmesi yapısal değişimdir. Aşağıdaki şemada da görüldüğü üzere 1968 yıllarında tarım sektörünün payı milli gelir içinde daha yüksek iken Türkiye’de 1968 – 2014 arasında yaşanan yapısal değişimi aşağıdaki tablo özetliyor.
| GSYH’daki Paylar (%) |
1968 |
2017 |
| Tarım Sektörü |
33,3 |
6 |
| Sanayi Sektörü |
17,2 |
19,7 |
Yapısal reform ise sürekli açık veren sosyal güvenlik sisteminde bu açığı kapamak için üyelerden alınan primleri artırılması, emekli maaşlarını ve sağlık sigortası ödemelerinin düşürülmesi, emeklilik yaşının yükseltilmesi seçeneklerin uygulanmasıdır. Fakat sosyal güvenlik açığının kapanması için borçlanılması ekonomide yapısal değişim olmadan sağlıksız ve sürdürülemeyen bir büyümeye neden olacağı düşünülmektedir.
Ekonomide yapısal reformlar için tek bir reçete de yoktur. Her dönemin ekonomisi için önerilen yapısal değişimler de farklılık gösterir. Dolayısıyla ekonomide yapısal reformlar ve yatırım enstrümanlarına etkisi üzerine uzman yorum ve analizleri önemli referanslardır. Daha fazla bilgi için www.gcmyatirim.com.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.