VİOP’ta elektrik kontratlarının işlem görmesinin temelleri Türkiye’de 1980’lerde elektrik ticaretinin serbest bırakılması ile birlikte yatırımcıların elektrik üretim ve dağıtım sektörüne girmesi ile atılmıştır. Elektrik pazarında serbest fiyat hareketlerinin oluşması ile birlikte de fiyatlarda oynaklık, spekülatif kazanç ve risk yönetimi ihtiyacı ile finans piyasalarda opsiyon forward ve futures kontratlarının kullanımını artırmıştır.
ABD’de ve Avrupa’da enerji piyasalarının gelişimini sağlamak, fiyatlarındaki oynaklığı azaltmak, risk yönetimi gibi amaçlarla kurulan ve tüm dünyaya yayılan enerji borsaları bugün birçok yatırımcının işlem yaptığı büyük finansal piyasalar arasındadır.
Türkiye’de ise 1980’den sonra gelişen elektrik ticareti, VİOP elektrik kontratlarının da işleme açılması ile daha aktif hale gelmiştir.
VİOP elektrik kontratlarında hedge ve spekülatif amaçlı işlemlerin artması bu piyasaya daha fazla yeni yatırımcıları çekmektedir. Diğer taraftan VİOP elektrik kontratlarının işleyişi konusunda yeterince bilgi sahibi olunmaması ise geniş yatırımcı kitlelerinin bu piyasadaki yatırım fırsatlarının dışında bırakmaktadır. VİOP’ta elektrik kontratlarında oluşan yatırım fırsatlarını değerlendirmek isteyen yatırımcılar için VİOP’ta elektrik kontratlarında işlem nasıl yapılır ve VİOP elektrik kontratlarının işleyişinin nasıl olduğu konusu üzerinde duralım.
VİOP’ta elektrik kontratlarının işleme açılması şu amaçları taşıyor;
- Gelecekte oluşacak elektrik fiyatlarının bugünden alınıp/satılabilmesi,
- Elektrik fiyatlarına ilişkin risk yönetimi,
- Geleceğe ilişkin beklentilerin elektrik fiyatlarına yansıması,
VİOP’TA BAZ YÜK ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN İŞLEYİŞİ
VİOP’ta işlem gören baz yük elektrik vadeli işlem sözleşmelerinin özellikleri;
Dayanak Varlık; Vade ayının her bir saati için Piyasa İşleticisi tarafından açıklanan Kısıtsız Piyasa Takas Fiyatlarından (KPTF) hesaplanan basit aritmetik ortalamasıdır.
Standart Sözleşme Büyüklüğü
Vade ayındaki saat sayısı x 0,1 MWh
Vade Ayındaki Saat Sayısı: Vade ayındaki gün sayısı x 24
Örnek:
30 gün içeren aylar için sözleşme büyüklüğü 72 MWh’dir (30x24x0,1MWh)
31 gün içeren aylar için sözleşme büyüklüğü 74,4 MWh’dir (31x24x0,1MWh)
28 gün çeken Şubat ayı için sözleşme büyüklüğü 67,2 MWh’dir (28x24x0,1MWh)
29 gün çeken Şubat ayı için sözleşme büyüklüğü 69,6 MWh’dir (29x24x0,1 MWh)
Sözleşme büyüklükleri kış/yaz saati geçiş aylarında geçerli değildir.
Uzlaşma Şekli nakdi uzlaşmadır.
Günlük ve Vade Sonu Uzlaşma Fiyatlarının hesaplanması diğer tüm ürünlerle aynı şekilde
standart günlük uzlaşma fiyatı hesaplama yöntemi kullanılır
Vade Sonu Uzlaşma Fiyatı; vade ayının her bir saati için Piyasa İşleticisi tarafından açıklanan Kısıtsız Piyasa Takas Fiyatlarından (KPTF) hesaplanan basit aritmetik ortalama son uzlaşma fiyatı olur. Bu yöntemle belirlenen vade sonu uzlaşma fiyatı en yakın fiyat adımına yuvarlanır.
Fiyat Kotasyonu ve Minimum Fiyat Adımı
1 MWh elektrik enerjisinin TL değeri virgülden sonra iki basamak olarak ifade edilir (Örnek: 121,20)
Minimum fiyat adımı 0,10 TL’dir.
Vade Ayları; aynı anda içinde bulunulan ay ve takip eden 15 ay olmak üzere toplam 16 ay.
Takas Süresi T+1 olarak uygulanır. Zararlar hesaplardan T günü sonunda tahsil edilirken, karlar hesaplara T günü aktarılır.
Sözleşmenin vadesi ve son işlem günü standart şekilde her vade ayının son iş günü olur.
Baz fiyat ve günlük fiyat değişim limiti standart uygulama; baz fiyat, günlük fiyat değişim limitlerinin hesaplanmasında kullanılan ve sözleşmenin işleme açıldığı gün Uzlaşma Fiyatı Komitesi tarafından belirlenen fiyat, diğer işlem günleri için ise bir önceki günün uzlaşma fiyatıdır.
Farklı vadeli her bir sözleşme için belirlenen Baz Fiyatın ±%10’udur. Bu yöntemle hesaplanan alt veya üst limitin fiyat adımına tekabül etmemesi halinde üst limit bir üst fiyat adımına, alt limit ise bir alt fiyat adımına yuvarlanır.
İşlem Saatleri; VİOP’un açık olduğu 09:30 – 18:15 saatleri arasında kesintisiz tek bir seansta gerçekleştirilir.
VİOP’ta elektrik kontratlarında nasıl işlem yapılır?
VİOP’ta elektrik kontratlarında işlem yapmak için VİOP müşteri hesabının açılması yeterlidir. VİOP işlemlerine aracılık lisansı olan bir aracı kurumda açılan VİOP müşteri hesabından tıpkı endeks veya parite kontratlarında ya da diğer ürünlerde olduğu gibi VİOP işlem platformu üzerinden kaldıraçlı olarak işlem yapılabilir. Yine fiyatların hem yükseliş hem de düşüş yönünde alım ve satım pozisyonu açılabilir. VİOP deneme hesapta VİOP elektrik kontratlarında ücretsiz olarak işlem pratiği yapabilir, işlem stratejileri test edilebilir. VİOP ücretsiz eğitimlerine katılarak VİOP eğitimi alabilirsiniz.
VİOP elektrik kontratlarında GCM VİOP farkı ile yatırım
Enerji emtialarında oluşan yatırım fırsatlarını değerlendirmek için sektörün ödüllü ve lider kurumu GCM VİOP’un üstün müşteri memnuniyeti odaklı çalışan müşteri temsilcilerinden yardım alabilirsiniz Daha fazla bilgi için www.gcmyatirim.com.tr/viop adresini ziyaret edebilirsiniz.