Spot piyasalar ve spot işlem tanımı, büyük bir yatırımcı kitlesi için özellikle vadeli borsalar göz önünde bulundurulduğunda bilgi karmaşası oluşturuyor. Spot borsa – spot işlem, vadeli piyasa – vadeli işlem kavramları borsa yatırımcıları için piyasalar ve işlemler arasındaki farklılıkları görmek ve başarılı işlem stratejileri geliştirebilmek açısından çok daha anlamlıdır. Peki, spot piyasa ve spot işlem nedir?
Spot piyasa, finansal ürünlerin piyasalardaki son fiyat üzerinden anında alım ve satımını sağlayan nakit piyasalardır. Spot piyasalarda yatırımcı borsa işlem platformu üzerinden ya da döviz ofislerinde anlık fiyat üzerinden işlem yapabilir. Daha net ifade ile spot piyasada finansal ürün takası anlık fiyat üzerinden yapılır. Dolayısıyla spot piyasada yapılan işlem anlık fiyattan ve aynı iş günü gerçekleşir.
Spot işlemler nelerdir?
Spot piyasada gerçekleştirilen tüm alım ve satım işlemi ise spot işlem olarak adlandırılır. Finans piyasalarında yatırımcı cari fiyat üzerinden yaptığı her alım ve satım işlemi spot işlemdir. Spot işlemler reel piyasalarda da aynı mantıkta yapılır. Mesela alım/satım işlemleri anlık fiyat üzerinden yani cari fiyattan gerçekleşir.
Spot piyasalarda işlemlerin spot fiyatlardan gerçekleştiğini söyledik mesela İstanbul Borsası pay Piyasası spot piyasadır ve bu piyasada gerçekleşen işlemler spot işlemlerdir. Aynı zamanda aynı çatı altında spot olmayan Vadeli işlem ve Opsiyon Piyasası vardır. Bu piyasa ise hem spot değildir hem yapılan işlemler vadelidir.
Spot işlemler arasında finans kurumlarından yapılan döviz alım ve satımları da yer alır. Emtia piyasalarında ve reel piyasalarda anlık fiyatlar üzerinden yapılan alım ve satım işlemleri de spot işlemler arasındadır.
Spot ve vadeli piyasalar arasındaki farklar
Spot piyasa ile vadeli piyasa arasındaki en önemli fark ise spot piyasada oluşan fiyatlar anlık iken vadeli piyasada oluşan fiyatlar gelecekte oluşacak risklerin de dahil edildiği taşıma maliyetlerinin spot piyasa fiyatlarına eklenmiş ile oluşan fiyatlardır. Vadeli piyasalar spot piyasalardaki hem sert dalgalanmanın önüne geçmek hem spot piyasaya referans fiyatlar üretmek amacıyla oluşmuş piyasalardır.
Spot piyasada spot işlemler gerçekleştirirken yatırımcının dikkat etmesi gereken hususların başında ise oluşan sert fiyat hareketlerinde agresif davranılmaması, piyasa risklerinin araştırılması, işlem maliyetleri, spot piyasa fiyatlarının nereden sağlandığı, spot piyasa fiyatlarının güvenilir kaynaklara göre mi oluştuğu gibi unsurlara dikkat edilmelidir.
Spot piyasa işlem çeşitleri
Spot piyasalarda spot işlemler alım veya satım yönünde olabilir. Spot piyasa alım işlemleri piyasaların yükseleceği beklentisi ile yapılırken spot piyasa satım işlemleri fiyatların düşeceği beklentisi ile yapılır. Borsa İstanbul’da spot piyasa işlemleri arasında açığa satış işlemleri, kredili işlemler de sayılabilir. Yatırımcı açığa satış işlemlerinde elinde olmayan bir hisseyi önce açığa satar ve fiyatlar düştükten sonra geri koyar. Kredili işlemler de ise yatırımcı işlem yaptığı kurumla kredili işlem sözleşmesi imzaladıktan sonra limiti oranında kredili olarak spot alım ve satım işlemi yapabilir.
Spot ve vadeli piyasa işlemleri hakkında daha fazla bilgi almak için GCM Menkul Kıymetler’in web adresi www.gcmyatirim.com.tr adresini ziyarete edebilirsiniz.
